ENCASTRES

Hè bèri ans qu’eth nombre de poblacions halhaires aumente, sustot dempús deth 2015, quan es falhes, haros e brandons sigueren declaradi Patrimòni Culturau Immateriau dera Umanitat per part dera Unesco. En bèri casi, era celebracion des halhes a a estat precedida pera trobada de bèth document o testimòni segons eth quau ena localitat s’aurien baishat halhes en bèth moment deth passat, sense guairi mès concrecions ne aportacions. Lectures e interpretacions, dilhèu interessades, qu’an portat ara recuperacion dera celebracion solsticiau que mos aucupe, e que fin finau pòden prejudiciar tant era madeisha hèsta coma era disciplina dera istòria.

Comprenem qu’er estudi deth passat des halhes, coma quinsevolh aute aspècte o subjècte deth passat, implique trabalhar damb era rigor scientifica qu’òm supause ara istoriografia. Coma mès se coneish era istòria e era societat en generau d’un determinat lòc, mès se redusís er espèctre d’interpretacion; coma mès se coneish era istòria, mès facil ei d’explicar es manifestacions de cada pòble e era sua evolucion entà mantier-se.

Sigue coma sigue, es halhes, a data d’aué, s’an convertit laguens d’ua vasta region pirenenca en un element identitari de prumèr orde, que se poderie ben aprofitar entà crear sinergies e milhorar es relacions e expectatives de futur entàs poblacions d’aguest territòri. Mès non solament açò, aguestes hèstes deth huec an vengut un irrenonciable punt de partida deth torisme per fòrça des poblacions, tant que quitament, en fòrça casi an acabat en tot èster era principau activitat des respectives hèstes majors.

Com an evolucionat es falhes entà èster çò qu’ara son? Com an passat d’èster ua celebracion eminentament locau a devier un referent mondiau des hèstes deth huec? Dempús deth nòste punt de vista, era recèrca mos a d’ajudar a identificar es tèmes/eishi ar entorn des quaus vire e evolucione ua societat e, donques tanben era hèsta en tant que forma d’expression d’ua comunitat. Era recèrca tanben aumplís de contengut istoric e dòte era hèsta d’un relat contrastat, fèrm e estable a compdar deth quau se pòden establir es fractures e ligams entre passat e present. En efècte, ei era airina que permet mostrar era evolucion dera hèsta e introdusir, en cas que sigue de besonh, modificacions sense que descompause eth sens e significat dera esséncia dera hèsta e era sua tradicion.

Atau, en aguest encastre mos interèsse soscar a prepaus de totes aguestes transformacions inerentes as hèstes a trauès de recèrces, de caractèr istoric e etnografic, qu’agen estudiat bèri uns d’aguesti cambiaments, ja sigue d’ua manèra mès locau o globau.